Onlangs verscheen er een blogpost van Paul Kirschner met als titel: “Leren a.s. leerkrachten wat zij moeten leren? Lerarenopleidingen onderzocht”. Hierin bespreekt hij een onderzoek van Kristel VanHoyweghen en Tim Surma naar het aanbod van lerarenopleidingen in Nederland en Vlaanderen. Zij hebben onderzocht of enkele bewezen leerstrategieen onderdeel zijn van het curriculum van lerarenopleidingen.
Lerarenopleidingen
De uitkomst van het onderzoek is bedroevend. Hun belangrijkste conclusie: “informatie over de belangrijkste methodieken die leraren nodig hebben om het leren van hun leerlingen te optimaliseren, ontbreekt te vaak of is onvolledig beschreven in het lesmateriaal aan de lerarenopleiding”. Het onderzoek was een deelreplicatie van een Amerikaans onderzoek waaruit bleek dat van de 48 geanalyseerde handboeken van lerarenopleidingen geen enkel handboek zelfs maar een minimale beschrijving van de meest relevante leerstrategieen bevatte.
Het is duidelijk dat als leraren weinig of geen kennis hebben van effectieve leerstrategieën ze die kennis ook niet kunnen gebruiken bij het kiezen of selecteren van nieuwe leermiddelen. Laat staan dat ze de gebruikte leerstrategieen als belangrijk selectiecriterium zullen aanmerken.
Selectieprocessen van leraren
In het kader van het 25-jarig bestaan van de International Association for Research on Textbooks and Educational Media (IARTEM) heeft het CLU aan de hand van publicaties van onderzoekers van IARTEM nagegaan wat hun bevindingen in dit opzicht zijn. Het betreft onderzoeken die zijn uitgevoerd in Brazilië, Denemarken, Griekenland, Nederland, Portugal, Servië, Spanje, Tsjechië en Zweden.
Intuïtief
Uit deze studies komt een aantal interessante punten naar voren. Zo rapporteren de onderzoekers dat selectieprocessen van nieuwe leermiddelen voor een belangrijk deel intuïtief plaatsvinden. Er is nauwelijks sprake van een rationeel doelgericht proces. En als leraren criteria hanteren bij hun keuzes, kijken ze zelden naar de gebruikte leerstrategieën, leerzaamheid en dergelijke.
Volgens internationale onderzoekers komt dat door een gebrek aan kennis van leraren. Die beamen dat trouwens ook: leraren pleiten er zelf voor dat experts zich nadrukkelijker gaan bemoeien met het beschrijven en beoordelen van leermiddelen. Een pleidooi waar de uitgevers in die landen echter niet achter staan.
Om ervoor te zorgen dat leraren meer afgewogen beslissingen nemen bij het selecteren van nieuwe leermiddelen zou hun kennis over leermiddelen verhoogd moeten worden. En daar zijn experts van leerstrategieen en leerzaamheid voor nodig – en natuurlijk de lerarenopleidingen.
Als onze publicatie verschijnt in het lustrumboek van IARTEM, vind je die ook op onze website.
Bronnen:
– Paul Kirschner: Leren a.s. leerkrachten wat zij moeten leren? Lerarenopleidingen onderzocht. Blogcollectief Onderzoek Onderwijs, 2 september 2017
– Arno Reints & Hendrianne Wilkens: How teachers select textbooks and educational media (in press)