Het stond even volop in de aandacht maar nu het stof is gaan liggen kunnen we er wat beter bij stilstaan: Nederlandse leerlingen presteren internationaal gezien steeds slechter. Hoe kan dat? De inspectie denkt dat scholen nog veel bezig zijn een nieuwe balans te vinden tussen autonomie en overheidssturing. En De Volkskrant van 13 april somt vijf redenen op voor dalende resultaten: scholen moeten steeds meer, er gaat veel tijd op aan nieuwerwetse fratsen, het ontbreekt scholen aan ambitie, de leraar heeft het te druk en bestuurders hebben te veel vrijheid.
Opmerkelijk is dat deze instituten de belangrijkste oorzaak van onderwijskwaliteit buiten beschouwing laten. We horen al decennialang dat de kwaliteit van het onderwijs staat of valt “met de man of vrouw voor de klas”. Staat óf valt. Het is dus bevreemdend dat er nauwelijks wordt nagegaan hoe het met de kwaliteit van leraren gesteld is en met dat van de leermiddelen die zij massaal gebruiken. Daar zou wel eens een sterkere verklaring kunnen liggen van de afnemende prestaties van leerlingen dan in factoren op het niveau van overheid, besturen en scholen.
Ter illustratie: al jaren laten de studies van PISA en TIMMS zien dat Nederland vooral slechter scoort in het hoogste kwartiel: wij zijn blijkbaar minder in staat de excellente leerlingen uitdagend onderwijs te bieden. Niet verbazingwekkend als je beseft dat leraren sterk afhankelijk zijn van leermiddelen en dat het voor uitgevers commercieel niet aantrekkelijk is voor deze niche leermiddelen te ontwikkelen. Al eerder gaf de inspectie aan dat Nederlandse leraren de vaardigheid om te differentiëren onvoldoende beheersen. En de OECD gaf twee jaar geleden aan dat Nederlandse leerlingen de minst tot leren gemotiveerde leerlingen van het westen zijn.
Leraren hebben een zwaar en uitdagend beroep. Leermiddelen kunnen een welkome ondersteuning voor ze zijn als ze substantieel bijdragen aan de kwaliteit van het leerproces. En dan zijn leerzame leermiddelen een allereerste vereiste.
Arno Reints
Strategisch Adviseur CLU