Uit de kamerbrief die minister Wiersma van Onderwijs in april 2023 heeft gestuurd, blijkt dat hij de kwaliteit van leermiddelen omhoog wil krijgen, met meer onderzoek, meer informatie over prijs en kwaliteit van leermiddelen en een maatstaf voor kwaliteitsbepaling. Dit zijn mooie stappen in de goede richting, wat het CLU betreft.
Enkele weken geleden heeft Dennis Wiersma, minister voor primair en voortgezet onderwijs, de Tweede Kamer een uitvoerige brief gestuurd waarin hij maatregelen aankondigt om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. Dat is hard nodig. Het niveau daalt al jaren, zeker voor de basisvaardigheden rekenen, lezen en taal. De minister baseert zijn maatregelen op een omvangrijk rapport van een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar hoe de kwaliteit van het onderwijs omhoog kan en welke rol de overheid daarbij zou moeten spelen.
Keurmerk
Zowel in het rapport als in de Kamerbrief nemen leermiddelen een belangrijke plaats in. In de analyse van IBO komt naar voren dat er een discrepantie bestaat tussen wat leraren belangrijk vinden bij de keuze van een nieuw leermiddel, en wat uit de wetenschap bekend is over kenmerken van leermiddelen die bijdragen aan een effectief leerproces. Een van de gevolgen is dat het keuzeproces niet leidt tot de meest doelmatige en doeltreffende inkoop voor de onderwijskwaliteit. Om te komen tot beter geïnformeerde keuzes kunnen scholen en besturen gezamenlijk een keurmerk ontwikkelen. Alternatief kan het Rijk deze regie pakken en scholen ondersteunen door, in analogie met het NPO, hen te voorzien van een menukaart of keurmerk voor bewezen effectieve leermiddelen. Aldus de analyse van het rapport, dat zich hierbij sterk heeft laten leiden door onderzoek van het CLU.
Het rapport beveelt verder dertig beleidsopties aan die er samen voor moeten zorgen dat de kwaliteit van het onderwijs verhoogd wordt. Deze opties bestrijken een breed veld: van het bestrijden van het lerarentekort tot het afschaffen van de lumpsumfinanciering. En van het uniformeren van de eindtoets po tot aan het invoeren van keurmerken. En wat dat laatste betreft: het rapport pleit voor keurmerken op het gebied van bijscholingsaanbod, (digitale) lesmethoden en onderwijsondersteuning.
Zo luidt beleidsoptie 27: “Invoeren keurmerk (digitale) lesmethoden”. Daarin pleit het rapport niet alleen voor het instellen van een keurmerk, maar ook voor aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van leermiddelen en het faciliteren van een platform waardoor meer transparantie ontstaat van de kwaliteit en het aanbod aan leermiddelen. De IBO-werkgroep pleit ervoor om partijen als het CLU vrij te spelen om hierbij te ondersteunen.
Kamerbrief
Tot zover het rapport. Vraag is wat Wiersma wel en niet in zijn Kamerbrief heeft overgenomen van deze adviezen? Hij staat in ieder geval achter de analyses van de werkgroep IBO en omarmt het idee dat scholen meer grip moeten krijgen op de kwaliteit van (digitale) leermiddelen : “Scholen moeten erop kunnen vertrouwen dat de (digitale) leermiddelen en ondersteuning die zij inkopen van voldoende kwaliteit zijn en zijn gebaseerd op de meest recente inzichten. Daarom ondersteun ik het keurmerk voor onderwijsondersteuning”. Hij geeft verder aan dat er een onderzoeksprogramma komt om tot effectiever (gebruik van) lesmateriaal te komen. Het doel daarvan is het ontwikkelen van een kwaliteitskader voor (digitale) leermiddelen, waar wetenschappelijke onderbouwing onderdeel van is. Ook gaat hij met de sector in gesprek over gebruikservaringen van lesmateriaal.
Terwijl de minister erkent dat de kwaliteit van leermiddelen omhoog moet, pakt hij niet door als het om een keurmerk voor leermiddelen gaat. Hij geeft niet expliciet aan waarom hij dit advies van de IBO-werkgroep niet overneemt. Hij staat wel achter het idee van een zekere mate van kwaliteitsbepaling van leermiddelen en een onafhankelijk platform. Die transparantie zou er dan toe moeten leiden dat scholen doelmatiger en doeltreffender kunnen inkopen. Uit onderzoek van onder meer het CLU komt naar voren dat het dan tegelijkertijd ook nodig is te werken aan het verhogen van de kennis van leerkrachten over de recente, wetenschappelijke inzichten over de kwaliteit van leermiddelen. En daar ligt dan een mooie taak voor de lerarenopleidingen.