Niemand laat zich graag opereren door een chirurg die zijn laatste training tien jaar geleden gehad heeft. We verwachten dan ook dat professionals een leven lang leren. Een goede training of assessment kan hierbij helpen. Opvallend genoeg hebben assessments in het onderwijs een slechte naam. Gemiste kans, vinden wij.
Bedrijfsopleidingen
De laatste jaren doen wij goede ervaringen op met assessments voor bedrijfsopleidingen. Zo zijn we nu bezig met een ontwikkeltraject voor trainers van bedrijfsopleidingen van een grote overheidsinstelling. We beginnen zo’n traject met een training in didactische vaardigheden. Daarna volgt er een traject van twee jaar waarin het portfolio, een lesbezoek en het assessment centraal staan. Na het assessment worden ontwikkelafspraken gemaakt en deze zijn een opmaat naar een vervolgtraject van twee jaar waarin aan de ontwikkelafspraken wordt gewerkt.
Bij deze assessments maken we gebruik van de SBL-competenties. Voorbeelden van dergelijke competenties zijn didactische vaardigheid, organisatorische competentie en vakinhoudelijke bekwaamheid. SBL competenties hebben hun oorsprong in het onderwijs (ze zijn opgesteld door de Stichting Beroepskwaliteit Leraren) en zijn in 2017 omgevormd tot de Bekwaamheidseisen voor leraren. Dit zijn eisen die tijdens de opleiding centraal staan en die ook in de beroepspraktijk gemonitord kunnen worden. Met goed opgezette assessments met duidelijk geformuleerde beoordelingscriteria per bekwaamheidseis, kun je dit systematisch doen.
Trainers zijn enthousiast over deze werkwijze. Ze gaan actief aan de slag met ontwikkelpunten die ze voor zichzelf hebben vastgesteld. Ze merken dat ze vooruitgaan en bewuster naar doelen toegroeien. Een mooi voorbeeld van professionalisering, want de nadruk ligt op ontwikkeling.
Ook voor scholen
In het onderwijs zijn assessments niet zo gebruikelijk. Misschien wordt de term assessment te veel geassocieerd met twijfel aan de bekwaamheid van de docent. Lesgeven is notabene de kerntaak van een docent. Maar een assessment kan juist ervaren leraren heel goed helpen bij het ontwikkelen van het handelingsrepertoire. Zowel als het gaat om vastgeroeste patronen als om nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs. Twee voorbeelden uit onze praktijk in het mbo en vo illustreren dit.
Voorbeeld 1: patronen doorbreken
Niets is zo praktisch als een werkende routine en daarom is het vaak lastig om ingesleten handelingspatronen te doorbreken. Dit geldt ook voor leraren in het onderwijs. Sommige docenten werken al jaren met dezelfde methode volgens een vaste werkwijze. Soms is het goed als iemand anders eens met je meekijkt aan de hand van observeerbare criteria. Zo bleek bij een assessment bij een mbo instelling dat activeren van voorkennis uit de routines van de docenten was verdwenen. Terwijl dit juist een belangrijk onderdeel is van een effectief leerproces. Een frisse blik van buitenaf kan ook eyeopeners opleveren waarmee je je repertoire kunt uitbreiden en meer effect bereikt bij de leerlingen.
Voorbeeld 2: nieuwe uitdagingen
Op dit moment is er een toenemende aandacht voor leerdoeldenken. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want hoe formuleer je een leerdoel dat ook voor leerlingen zinvol en begrijpelijk is? Laat staan als je al niet gewend was om voor elke les expliciet de leerdoelen te benoemen.
Een docent heeft misschien tijdens een workshop of training geleerd leerdoelen te formuleren, maar de theorie is toch weer heel wat anders dan toepassen in de klas. Wij werkten met docenten die het lastig vonden inzicht te krijgen in hoe leerlingen hun werk aanpakken en daar goed op aan te sluiten. Door er met een buitenstaander naar te kijken, kwamen ze tot nieuwe inzichten waarom de aanpak niet werkte zoals bedacht.
Zo ziet een goed assessment eruit
Er zijn verschillende werkwijzen om een assessment in te richten. De ervaring heeft ons geleerd dat het volgende goed werkt.
- De docent/trainer legt een beknopt portfolio aan met een aantal ontwikkelpunten die voortgekomen zijn uit eigen reflectie of uit een vorig assessment.
- Er wordt een assessment gepland waarin een lesbezoek en een criteriumgericht interview plaatsvinden.
- De assessor neemt voorafgaand aan het assessment kennis van het portfolio.
- Tijdens het lesbezoek observeert de assessor aan de hand van de bij de competenties behorende indicatoren en maakt daarvan een kort verslag. Daarbij let de assessor ook specifiek op de aangegeven ontwikkelpunten in het portfolio.
- De assessor bepaalt een aantal sprekende situaties die tijdens de les naar voren komen.
- Tijdens het criteriumgericht interview geeft de assessor aan welke situaties besproken gaan worden. Per situatie wordt gezamenlijk gekeken hoe er gehandeld werd, of dit adequaat was en hoe het een volgende keer, zo nodig, anders zou kunnen. Ook wordt er besproken in hoeverre er ontwikkeling is geweest wat betreft de ontwikkelpunten.
- Tot slot worden de nieuwe ontwikkelpunten voor de komende periode besproken.
Zo’n assessment misschien ook iets voor uw school of opleiding?
Het is, goed opgezet, eenvoudiger dan het misschien lijkt. Mail ons voor meer informatie.