Educatieve games zijn een kruising tussen een game en een (digitaal) leermiddel. Het belangrijkste doel van een educatieve game is om de lerende te laten leren. Dat wil zeggen een stabiele verandering in zijn/haar kennis en/of vaardigheden teweegbrengen. Dit is mogelijk indien de leerstof aan bepaalde (inhoudelijke) voorwaarden voldoet. Een voorbeeld daarvan is een duidelijk geformuleerd leerdoel. Daarnaast dient een educatieve game de leerling te motiveren en bevat hij feedback die de leerling helpt om zelfstandig te leren. Tot slot vormen de spelelementen en leerelementen samen een geheel.
Spelelementen als motiverende functie
De spelactiviteiten in een educatieve game hebben voornamelijk een motiverende functie: ze zijn uitdagend, prikkelen de fantasie en maken de speler nieuwsgierig, waardoor de speler het spel wil blijven spelen en zodoende de vastgestelde leerdoelen kan behalen. Want dat is de essentie van motivatie. Het is niet de motivatie op zichzelf die ertoe doet; het is de inspanning die de leerling wil leveren om zich leerstof/vaardigheden eigen te maken.
De juiste balans tussen spelen en leren is essentieel
De balans tussen spelen en leren luistert in een educatieve game heel nauw. Wanneer een educatieve game te veel spelelementen bevat, wordt de aandacht van de speler afgeleid van de leertaak. Wanneer spelen en leren elkaar steeds afwisselen, bestaat er bovendien een kans dat de flow, een staat van diepe concentratie, waarin de speler zich bevindt telkens onderbroken wordt. Juist deze flow zorgt ervoor dat de leerling door wil blijven gaan met het spel/ de leertaak. De spelelementen zijn echter wel nodig om de aandacht van de speler vast te houden. Daarom is het van essentieel belang om spelelementen en leeractiviteiten met elkaar te integreren: de handelingen die de speler moet uitvoeren om verder te komen in het spel, staan gelijk aan (het gebruik van) de te leren kennis en vaardigheden.
Het belang van feedback
Een ander belangrijk aspect van educatieve games is feedback. Dit kan tussentijdse feedback zijn (in de vorm van hints), maar ook feedback op de (leer)prestatie als geheel. Hoe feedback vormgegeven dient te worden, is afhankelijk van de functie die eraan wordt toegekend. Een van de belangrijkste functies van feedback, is het bevorderen van het zelfregulerend vermogen, omdat zelfregulerende lerenden doorgaans effectiever leren. Om effectief te zijn, dient feedback ‘informatief waardevol’ te zijn. Daarnaast is feedback een essentieel onderdeel van de gamecyclus. Door het ontvangen van feedback weet de speler welke discrepanties er zijn tussen zijn prestaties en het leerdoel van het spel en wat hij moet doen om deze discrepantie te verkleinen. Zodoende zal hij steeds dichter bij het eind(leer)doel van het spel komen.
Verrijking voor het leren?
Games kunnen een verrijking voor het leren zijn, mits ze aan de hiervoor gestelde eisen voldoen. Games kunnen teweegbrengen dat leerlingen bereid zijn veel inspanning te leveren om het doel te bereiken en dat is wat belangrijk is bij leren: inspanning leveren. Als dat met een game is, doen! En laten we ervoor zorgen dat onderzoek ons meer inzicht geeft in wat werkt en waarom het werkt als het om games gaat.
Lees het artikel
Vika Lukina (2014). Kwaliteitscriteria voor educatieve games. Utrecht: CLU.