Internationaal onderzoek naar keuzeprocessen van leermiddelen toont aan dat leerkrachten onvoldoende kennis hebben van de kwaliteit van methodes.
Het CLU is al jaren betrokken bij internationaal onderzoek naar leermiddelen. Onlangs vierde de International Association for Research on Textbooks and Educational Media (IARTEM) haar 25-jarig bestaan. Dat ging onder meer gepaard met de uitgave van een lustrumboek vol interessante artikelen over onderzoek naar methodes. Ook Arno Reints en Hendrianne Wilkens van het CLU leverden een bijdrage. Deze bestond uit een analyse van onderzoeken die de afgelopen 25 jaar door IARTEM-onderzoekers zijn gepubliceerd over keuzeprocessen van methodes in Brazilië, Griekenland, Nederland, Noorwegen, Portugal, Spanje, Tsjechië en Zweden. De resultaten van deze analyse zijn opmerkelijk.
Het keuzeproces als intuïtief proces
Allereerst hebben leerkrachten het idee dat ze maar beperkt invloed hebben op het keuzeproces. Ze beschouwen keuzeprocessen als intuïtieve processen, mede door het gebrek aan kennis dat ze hebben over de kwaliteit van leermiddelen. Uitgevers en soms het Ministerie van Onderwijs hebben meer kennis hierover en zijn daarom bepalender in het keuzeproces, denken ze.
Waar letten leerkrachten dan op als ze een methode intuitief beoordelen? Drie groepen criteria lijken voor leerkrachten belangrijk:
- de correctheid van de inhoud, vooral in de hogere klassen
- aansluitend bij het niveau van de leerling
- aantrekkelijk en motiverend
Kennis van leerprocessen ontbreekt
Een opvallend gegeven uit de onderzoeken is dat leerkrachten aangeven weinig kennis te hebben van leerprocessen van leerlingen en hoe leermiddelen daar idealiter aan zouden moeten bijdragen. En dus eigenlijk niet goed weten of ze de beste keuze gemaakt hebben.
Behoefte aan onafhankelijke experts
De kennisonzekerheid van leerkrachten verklaart waarom leerkrachten vinden dat onafhankelijke experts nodig zijn om ze te begeleiden bij de keuze van nieuwe methodes. Overigens blijkt ook dat uitgevers denken te weten wat leerkrachten belangrijk vinden, terwijl leerkrachten andere criteria belangrijk vinden dan uitgevers. Zo vinden bijvoorbeeld uitgevers het belang van illustraties groter dan dat leerkrachten dat vinden.
Conclusie
Diverse onderzoekers geven aan dat als leerkrachten op een systematische manier hun keuzeproces inrichten, ze tot andere keuzes komen dan wanneer ze dat op een intuïtieve manier doen. Als we de kwaliteit van leermiddelen omhoog willen krijgen, is het dus hard nodig om de expertise van leerkrachten te verhogen. Lerarenopleidingen zouden veel meer aandacht moeten schenken aan leerprocessen van leerlingen en aan hoe leerkrachten en leermiddelen daar een optimale bijdragen aan kunnen leveren.